یکی از بخش‌های مهم بدن در حفظ سلامت و بهداشت انسان، بهداشت دستگاه تناسلی زنان است. از آنجا که سه دستگاه تناسلی، ادراری و گوارشی در مجاورت یکدیگر قرار دارند، بهداشت آنها وابسته به یکدیگر خواهد بود و عفونت هریک ازاین دستگاهها مشکلاتی را برای بیمار ایجاد می‌نماید. لذا نیازبه توجهات خاص از نظر بهداشتی در مقایسه با دیگر قسمتهای بدن دارد تا فرد از سلامت و بهداشت کامل برخوردار باشد.

متاسفانه، از آنجایی که صحبت در مورد واژن و دستگاه تناسلی برای زنان یک شرم و حیا محسوب می‌گردد، بهداشت این ناحیه در بسیاری از موارد نادیده انگاشته می‌شود و بیمار به پزشک مراجعه نمی‌کند.

در اینجا می‌خواهیم اشاره‌ای به چگونگی مراقبت از واژن داشته باشیم و با ذکر نکات کلیدی شما عزیزان را در حفظ سلامت خود تا آنجا که امکان دارد راهنمایی نمائیم .

۱- حفظ سلامت و بهداشت: اگر سلامت کلی خود را رعایت کنید، آنگاه واژن شما هم از نظر بهداشتی و سلامت مناسب خواهد بود. برای این منظور بهتر است مصرف شکر و شیرینی‌جات را محدود نمائید و به مقدار بیشتر ماست مصرف نمائید. چرا ماست؟ این یک واقعیت ساده است. باکتری‌های داخل واژن از نوع خاصی هستند که تنها در برخی از مواد غذایی وجود دارد که شما می توانید آنها را در سوپرمارکتها پیدا کنید. در ماست چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ ماست حاوی باکتری خوبی به نام لاکتوباسیلوس است . شکر باعث می‌شود که این نوع از باکتری مخصوص که در ماست است از بین برود. لذا توصیه می‌شود که مصرف شکر خود را کم کنید و ماست را زیاد و ترجیحاً مواد فاقد شکر مصرف نمائید. امروزه فراورده‌های دارویی جدید به بازار آمده است که حاوی مقادیر زیاد و حتی تا ۱۰۰۰۰۰باکتری می‌باشد که با قرار دادن داخل واژن می تواند شرایط مطلوبی را برای پیشگیری از عفونتها حتی برای خانمها فراهم آورد.

۲- خود را تمیز نگه دارید:اغلب عفونتها زمانی رخ می‌دهد که تعریق یا چربی‌هایی حاصل از غدد و سلولهای بدن در ناحیه تناسلی هیچ فایده ای برای بدن ندارند، جز احتمال حساسیت و عفونت. بنابراین مرتب حمام کرده و دوش بگیرید و همیشه آنها را تمیز نگه دارید. سعی کنید از دوشهای واژینال استفاده نکیند زیرا هر چند آنها باکتری های بد را از بین می برند ولی همراه خود حجم وسیعی از باکتریهای مفید را نیز با خود از بین می‌برند. متاسفانه باکتری‌های بد خود را مرتب می‌سازند و تکثیر پیدا می‌کنند و وضعیت بیمار بدتر خواهد شد. دوش واژینال هم ممکن است باعث التهاب (واژینیت) شود. استفاده از مقدار کمی دستمال شستشو با کمی صابون غیرمعطر، ملایم و آب بهترین اثر را خواهد گذاشت. معمولاً نیازی به شستشوی داخل واژن نمی‌باشد زیرا واژن خودش بطور دائم ترشحات خود را خارج می‌کند. بنابراین بگذارید واژن عملکرد خودش را انجام دهد و شما در آن مداخله نکنید.

۳- استفاده از کاندوم : کاندوم علاوه بر اینکه شما را از بروز بیماریها محفوظ می دارد واژن شما را هم تمیز نگه می دارد.مقاربت بدون کاندوم مشکلات متعددی از جمله بیماری‌های مقاربتی را بدنبال داشته و شانس حاملگی شما را بالا خواهد برد.

۴- رفتارهای جنسی پرخطر: از رفتارهای جنسی پرخطرو غیرتناسلی پرهیز نمائید.در این موارد به منظور حفاظت از دهان و حنجره و به منظور پیشگیری از بیماریهای ویروسی و حتی سرطان ناشی از ویروس‌های زگیل تناسلی بهتراست از کاندوم استفاده شود.

۵- لباس خانمها : همیشه از لباسهای نازک نخی ۱۰۰% استفاده نمائید، زیرا با این‌کار احتمال گردش هوا در ناحیه وجود داشته و از رشد میکروب‌های بی‌هوازی جلوگیری می‌شود. به علاوه باعث می شود تا بهداشت واژن و پوست ناحیه تناسلی بهتر و سالم‌تر باشد. از پوشیدن لباسهای نایلونی، استات، فیبرهای مصنوعی پرهیز نمائید. همچنین از پوشیدن لباسهای تنگ پرهیز نمائید. لباس زیر خود را با دقت بشوئید و از مواد سفید کننده و وایتکس پرهیز نمائید.حتماً دوبار آنها را آبکشی نمائید که مواد شوینده در آن باقی نماند.

لباسهای جدید و نو خود را حتماً قبل از استفاده بشوئید، چون ممکن است در کارخانه به مواد شیمیایی آلوده شده باشد.

از پوشیدن لباسهای تنگ و گن لاغری تا حد ممکن پرهیز نمائید چون عبور هوا به پوست و مبادلات پوستی را دچار مشکل می‌کند.

۶- وسایل بهداشتی : حتماً در هنگام استفاده از دستمال توالت ازنوع سفید استفاده نمائید. هر چند امروزه دستمال‌های فانتزی و زیبا در بازار موجود است.

در صورت نیاز به مواد بهداشتی بانوان و ژلهای شستشو از نوعی استفاده نمائید که برای بدن شما حساسیت‌زا نباشد .

۷- خروج تامپون: سعی کنید تا حد ممکن از تامپون و وسایل داخل رحمی در هنگام عادات ماهیانه استفاده نکنید. در صورت استفاده هیچگاه تامپون را برای دراز مدت در داخل واژن نگذارید و قبل از ۶ ساعت آن را خارج نمائید. در صورت باقیماندن تامپون داخل واژن یک بیماری بسیار شدید و خطرناک بنام سندرم شوک سمی ایجاد خواهد شد که ممکن است جان بیمار را تهدید نماید. اگر چه تعویض مکرر پدهای خارجی هم مناسب نمی‌باشد و می‌تواند باعث تحریک پوست واژن و ناحیه تناسلی شود؟ لذا توجه و دقت خاص به این ناحیه الزامی است.
۸ -پرهیز از اسپری و صابون معطر: تا حد ممکن از صابونهای معطر پرهیز نمائید. این صابون‌ها موجبات التهاب را در دهانه رحم، واژن و ناحیه تناسلی ایجاد می‌کنند. در صورت ایجاد حساسیت مشکلات شدیدی را برای شما ایجاد خواهند کرد. صابون و کف شامپوهاو استفاده از وان و کف صابون نیز خشکی واژن را بدتر می‌کند.
۹-مراقبت دوره‌ای توسط متخصص زنان:تنها پزشک است که می‌تواند با معاینه و مشاهده داخل واژن تشخصیص صحیح مشکلات شما را بدهد و براساس آن درمان مقتضی را انجام دهد . از خود- درمانی در این موارد پرهیز نمائید، زیرا ممکن است شرایط شما را بدتر نماید. در صورت مشکوک شدن به یک عارضه یا ترشح غیرطبیعی دراسرع وقت به پزشک خود مراجعه نمائید.